Financiële foto

Financieel overzicht 2024 - 2027
Hieronder treft u de financiële foto aan van deze begroting. Opvallend zijn de begrotingssaldi over de jaren 2026 en 2027. De mutaties worden hieronder toegelicht.

Toelichting
In de tabel wordt het geprognosticeerde begrotingssaldo 2024-2027 weergegeven. De begroting laat voor de jaren 2024 en 2025 een positief saldo zien. De jaren 2026 en 2027 laten een structureel negatief saldo zien. Dit baart zorgen over de structurele financiële situatie. Daarnaast is onze gemeente ambitieus, staan grote investeringen op stapel. Dit vraagt op dit moment om zorgvuldige afwegingen en terughoudendheid is geboden. Om op lange termijn aan onze financiële verplichtingen te kunnen blijven voldoen, blijven we uiteraard kritisch op onze uitgaven en proberen we onze opbrengsten te optimaliseren.

Toelichting op mutaties na de kaderbrief
Bij de kaderbrief is al aangegeven dat een aantal reserves per 31 december 2023 vervalt. Dit is een technische mutatie maar heeft wel financiële gevolgen. Afstemming met de provincie heeft hierover plaatsgevonden. Deze reserves werden tot 31 december 2023 gevuld door jaarlijks een bedrag ten laste van het exploitatiesaldo te brengen en vervolgens deze te storten in de reserve. Deze techniek komt te vervallen. Hiervoor in de plaats komen jaarlijkse afschrijvingslasten. De afschrijving start na het jaar van investeren, vandaar dat deze pas vanaf 2026 een last veroorzaken.

De actualisatie van het taakveld burgerzaken heeft met name te maken met een aanpassing van de aantallen. Voor een aantal documenten vervalt voor de eerste keer de 10-jaarstermijn en leidt dit tot een extra verhoging van de aantallen.

Ambities kosten geld. In het voorjaar is de rente op de kapitaalmarkt gestegen en deze stijgt versneld door. Dat betekent dat investeringen op de lange termijn meer geld kosten, en dat betekent extra lasten. Daarnaast zijn investeringen op korte termijn uitgesteld, waardoor geld nog langer beschikbaar blijft om uit te zetten. Dit in combinatie met een stijgende rente, betekent voor de korte termijn extra opbrengsten voor de gemeente.

In 2023 is sprake geweest van zowel prijs- als loonstijgingen. Deze hebben uiteraard effect op de lange termijn. Bij het opstellen van de kaderbrief was het uitgangspunt dat de loonstijgingen gecompenseerd worden door het Rijk. Echter vindt geen volledige compensatie plaats. De reserveringen die al reeds door ons genomen waren, blijken voor de lange termijn onvoldoende.

Toelichting op mutaties 1e begrotingswijziging 2024
Op 19 september 2023 is het Prinsjesdag geweest. Hierbij zijn de Miljoenennota en de Rijksbegroting gepresenteerd. In deze stukken staan de plannen voor het komend jaar en hoe deze bekostigd worden. Vervolgens worden de gevolgen voor de algemene uitkering uit het gemeentefonds berekend. De septembercirculaire 2023 bevat informatie over de nieuwe financieringssystematiek vanaf 2027 en een actualisatie van het LPO accres op basis van de Miljoenennota 2024. Sinds de meicirculaire 2022 is het volume deel bevroren tot en met 2026. Vooruitlopend op een nieuwe financieringssystematiek heeft het kabinet eenmalig € 1 miljard extra beschikbaar gesteld in 2026. Het volumedeel staat hierdoor vast tot en met 2026. Bij de Voorjaarsnota 2023 is besloten dit bedrag vanaf 2027 te indexeren op basis van de ontwikkeling van het bruto binnenlands product. De nieuwe financieringssystematiek vanaf 2027 leidt voor Best tot een toename van het gemeentefonds van € 1,4 miljoen in 2027.

Het plafond van het BTW-Compensatie Fonds (BCF) bedraagt € 3,9 miljard voor gemeenten in 2023. Als de gezamenlijke declaraties onder het plafond blijven, wordt het verschil in het gemeentefonds gestort. Jaarlijks wordt bij de septembercirculaire een voorschot verstrekt op de verwachte onderschrijding van dat kalenderjaar. Op basis van dit werkelijk verstrekte bedrag in 2023 is een inschatting gemaakt van het jaarlijks te ontvangen bedrag voor de jaren 2024 tot en met 2027. In de meerjarenbegroting 2024 tot en met 2026 was hiervoor al jaarlijks een bedrag van € 135.000 gereserveerd. Per saldo neemt het jaarlijkse begrotingssaldo door de inschatting van het voorschot met € 265.000 toe.

Onder overige mutaties zijn in 2024 een tweetal budgetten opgenomen naar aanleiding van de aangenomen amendementen op de primitieve begroting 2024. Het betreft een budget voor het opstellen van een nieuwe welstandsnota én een budget voor het treffen van maatregelen ter bevordering van de aanleg van groene daken bij inwoners, bedrijven en organisaties.

Geen structureel sluitende begroting en meerjarenraming
In het 'overzicht incidentele baten en lasten' is een tabel opgenomen waarin alle incidentele baten en lasten worden gecorrigeerd. Uit dit overzicht blijkt dat de primitieve begroting 2024 en de meerjarenraming 2025 sluitend is. Echter voor de jaren 2026 en 2027 geldt een niet-structureel sluitend saldo. Het VNG stelt voor niets anders te doen dan realistisch begroten. Gebaseerd op het huidige takenpakket, noodzakelijke investeringen, de inflatie, de stijgende rente, de ambities uit het coalitieakkoord leidt dit tot tekorten in de meerjarenramingen 2026 en 2027.

Verloop vrije algemene reserve
In onderstaande tabel is het verloop van de vrije algemene reserve grafisch weergegeven over de periode van 2018-2027. De mutaties zijn gebaseerd op besluitvorming door uw raad. Dit betekent dat verwachte jaarresultaten 2023 - 2027 hier nog niet in zijn verwerkt.

De afname in de periode 2019-2021 heeft o.a. te maken met de ontwikkeling van MFA Dijkstraten, afwikkeling minnelijk geschil en de dekking van de Slowlane. In 2022 is een groot bedrag onttrokken als gevolg van actualisatie van de grondexploitaties. In de bijlage is een nadere specificatie opgenomen van de vrije algemene reserve. Ook verwijzen wij u naar de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing.